Ігара Ільяша прызналі «экстрэмістам»
МУС Беларусі прызнаў «экстрэмістам» асуджанага на 4 гады журналіста Ігара Ільяша.
16 верасьня 2025 году Ільяша пакаралі 4 гадамі калёніі і прызначылі штраф у 100 базавых велічыняў. Яго абвінавацілі паводле артыкулаў аб «садзейнічаньні экстрэмісцкай дзейнасьці» (частка 2 артыкулу 361-4 Крымінальнага кодэксу) і «дыскрэдытацыі Беларусі» (артыкул 369-1 КК) у тым ліку за напісаныя ім матэрыялы.
Акрамя Ільяша, у сьпіс трапілі яшчэ 23 чалавекі.
У «Сьпіс экстрэмістаў» дадалі яшчэ 24 чалавек
Усяго ў ім цяпер — 6066, піша «Вясна».
- Аксана Апанасовіч, 33 гады
- Ягор Буян, 25 гадоў
- Андрэй Вяроўкін, 34 гады
- Раман Гусейнаў, 40 гадоў
- Ягор Жыбурт, 24 гады
- Ігар Ільяш, 37 гадоў
- Канстанцін Кабурнееў, 30 гадоў
- Яўген Кавалёў, 35 гадоў
- Дзьмітры Кажадуб, 55 гадоў
- Фёдар Кандзіранда, 47 гадоў
- Павел Карэнюхін, 37 гадоў
- Анастасія Кашчына, 34 гады
- Вячаслаў Крук, 44 гады
- Аляксандар Лыкшын, 36 гадоў
- Аляксандар Мазур, 51 год
- Аляксей Паляшчук, 47 гадоў
- Максім Федаровіч, 34 гады
- Алена Хартановіч, 52 гады
- Аляксандар Хомчык, 60 гадоў
- Юрый Храмееў, 35 гадоў
- Барыс Хусаінаў, 31 год
- Назар Чайко, 20 гадоў
- Павел Шпак, 40 гадоў
- Аляксей Шульжыцкі, 23 гады
19 чалавек у абноўленым сьпісе асуджаныя за «садзейнічаньне экстрэмізму». Зьмест абвінавачаньняў невядомы, але апошнімі месяцамі з гэтым артыкулам ў Беларусі могуць судзіць і зьвязаных з справай «Беларускага Гаюна».
У Койданаве судзяць за перадачу зьвестак аб руху вайсковай тэхнікі
Паводле сьледзтва, 43-гадовы жыхар Менскага раёну з чэрвеня 2022 па красавік 2024 году перадаваў адміністратарам тэлеграм-каналу, які прызнаны «экстрэмісцкім фармаваньнем», фота вайсковай тэхнікі, а таксама відэа перамяшчэньняў вайсковага транспарту па тэрыторыі Менскай вобласьці і Менску, піша «Вясна».
Дзяржынскі раённы аддзел Сьледчага камітэту дзеяньні затрыманага кваліфікаваў як «садзейнічаньне экстрэмісцкай дзейнасьці» (ч. 1 і 2 арт. 361-4 Крымінальнага кодэксу). Сьцьвярджаецца, што абвінавачаны віну прызнаў, яго трымаюць пад вартай, а справу перадалі для накіраваньня ў суд.
Каардынатара пошукавага атраду «Анёл» асудзілі на 3 гады калёніі
У Менскім абласным судзе вынесьлі прысуд 34‑гадоваму палітзьняволенаму жыхару Маладэчна Максіму Федаровічу. Яго абвінавацілі ў «садзейнічаньні экстрэмісцкай дзейнасьці» (ч. 1 і 2 арт. 361‑4 КК). Таксама яму прызначылі штраф — 500 базавых велічынь, паведаміла «Вясна».
Ён быў каардынатарам пошукавага атраду «Анёл». Раней рабіў тэхнолягам на «Менск-Крышталі», але цалкам зьмяніў жыцьцё пасьля таго, як у 2017 годзе далучыўся да руху пасьля маштабных пошукаў Максіма Мархалюка ў Белавескай пушчы, піша «Наша Ніва».
«Тады я зразумеў, што проста не магу без гэтага. У людзей ёсьць рыбалка, вандраваньні, спорт як хобі, як занятак усяго жыцьця. А ў мяне занятак усяго жыцьця — гэта пошукі зьніклых людзей. Яны займаюць амаль увесь мой вольны час. Мне, як і многім, даводзіцца ахвяраваць зносінамі зь сябрамі, сямʼёй дзеля выратаваньня людзей», — казаў Максім.
Уцякачку з украінскага Лісічанску і жыхара Камарына пакаралі ў Гомлі. Імаверна, у «справе «Гаюна»
У Гомельскім абласным судзе адбылося два падобныя працэсы. Над 34-гадовай Анастасіяй Кашчынай — украінкай, якая ўцякла пасьля 2014 году зь Лісічанску, які трапіў у зону канфлікту, у Мазыр. І над 30-гадовым Канстанцінам Кабурнеевым з Камарына, што пры самай украінскай мяжы. Іх абвінавацілі ў «садзейнічаньні экстрэмісцкай дзейнасьці» (ч. 1 і 2 арт. 361-4 КК). Прысуд зьвязаны зь абмежаваньнем ці пазбаўленьнем волі. Але які дакладна, праваабаронцы ня ведаюць, піша «Гомельская Вясна». Невядомая і прычына перасьледу, але праваабаронцы мяркуюць, што ён зьвязаны з справай «Беларускага Гаюна».
Як рэжым Лукашэнкі выкарыстоўвае ярлык «экстрэмізму», каб душыць свабоду слова і змагацца з палітычнымі апанэнтамі
Пасьля сфальшаваных прэзыдэнцкіх выбараў 2020 году і сілавога здушэньня агульнанацыянальных пратэстаў аўтарытарны рэжым Аляксандра Лукашэнкі пачаў сыстэматычна выкарыстоўваць антыэкстрэмісцкае заканадаўства для барацьбы з іншадумствам, ліквідацыі незалежных мэдыя і перасьледу палітычных апанэнтаў.
Улады заблякавалі сайты незалежных мэдыя і спынілі публікацыю непадкантрольных друкаваных выданьняў, пазбавілі акрэдытацыі журналістаў іншаземных мэдыя і разграмілі офісы самых уплывовых СМІ. Сотні беларускіх рэпартэраў прайшлі праз арышты, дзясяткі застаюцца ў турмах. Усе незалежныя мэдыя, якія асьвятляюць грамадзка-палітычны парадак дня ў Беларусі, цяпер працуюць выключна з-за мяжы.
Ад 2021 году ўлады пачалі масава абвяшчаць вэб-сайты і асобныя ўліковыя запісы ў сацыяльных сетках незалежных мэдыя, палітычных і грамадзкіх арганізацый, ініцыятыў і проста блогераў «экстрэмісцкімі матэрыяламі», а іх аўтараў «экстрэмісцкімі фармаваньнямі» — часта без судовага разгляду.
Рэспубліканскі сьпіс экстрэмісцкіх матэрыялаў вядзе Міністэрства інфармацыі Беларусі. На дадзены момант у сьпісе на 1469 старонках пералічаны тысячы «экстрэмісцкіх матэрыялаў», за выкарыстаньне якіх прадугледжаная адказнасьць. У сьпісе — сайты, тэлеграм-каналы, акаўнты, старонкі ў сацыяльных сетках, відэаролікі і артыкулы ў інтэрнэце, маркі, значкі, CD-дыскі, а таксама кнігі, у тым ліку мастацкія.
На канец 2024 году больш за 6500 онлайн-рэсурсаў былі забароненыя такім чынам. За любое ангажаваньне з уключанымі ў экстрэмісцкі сьпіс рэсурсамі — ці гэта «падабайка», ці камэнтар, ці падпіска на канал — у Беларусі пагражае крымінальная адказнасьць. Удзел у «экстрэмісцкім фармаваньні» можа карацца турэмным зьняволеньнем да 10 гадоў.
Ужо тысячы беларусаў прайшлі праз штрафы, арышты і турэмнае зьняволеньне за «экстрэмізм».
Паводле ацэнкі Ўпраўленьня Вярхоўнага камісара ААН у правах чалавека, улады Беларусі «выкарыстоўваюць ярлык „экстрэмізм“ для падаўленьня іншадумства, адвольна клясыфікуючы дзеяньні, апісаныя як распаўсюд ілжывай інфармацыі, абразу службовых асобаў, дыскрэдытацыю інстытутаў, арганізацыю масавых беспарадкаў, заклікі да санкцый і распальваньне сацыяльнай варожасьці, як „экстрэмісцкія“, якія падлягаюць крымінальнаму перасьледу».
